Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie

Ogólnopolska konferencja naukowa:
WYCHOWANIE I SZKOLNICTWO EWANGELICKIE W XVI I XVII WIEKU

Organizatorzy:

• Wydział Teologiczny Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Wydział Pedagogiczny Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Zakład Humanistycznych Podstaw Pedagogiki Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego
• Towarzystwo Pedagogiki Filozoficznej im. B. F. Trentowskiego

Termin konferencji: 17 maja 2018

Miejsce konferencji: Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie, ul. Miodowa 21c (wejście od ul. Schillera), aula Centrum Luterańskiego

PROGRAM KONFERENCJI

Sprawozdanie z Interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej nt. Wychowanie i szkolnictwo ewangelickie w XVI i XVII wieku

Pobieżna analiza mapy polskiej humanistyki pokazuje, że obszary badawcze poświęcone wychowaniu i szkolnictwu ewangelickiemu zajmują nikły jej procent i uprawiają je najczęściej naukowcy wywodzący się ze środowisk protestanckich lub zafascynowani kulturą Reformacji
i Renesansu: historycy, literaturoznawcy, filologowie bądź filozofowie, w mniejszym stopniu historycy wychowania.  Uwzględniając powyższe uwagi, nie zaskakuje fakt, że pomysł zorganizowania Ogólnopolskiej Konferencji „Wychowanie i szkolnictwo ewangelickie w XVI i XVII wieku” wyszedł ze środowisk protestanckich, a konkretnie wcielił go w życie dr hab. Rafał Marcin Leszczyński, prof. ChAT. Z tego powodu listę organizatorów tego wydarzenia otworzył Wydział Teologiczny oraz Wydział Pedagogiczny Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Do organizacji konferencji zostały również zaproszone: Zakład Humanistycznych Podstaw Pedagogiki Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz Towarzystwo Pedagogiki Filozoficznej im. B. F. Trentowskiego.
Konferencja miała na celu ukazanie wkładu szkolnictwa protestanckiego do kultury polskiej i europejskiej XVI i XVII wieku. Poruszono w jej trakcie tematykę podejmowaną rzadko nie tylko w dyskursie akademickim, ale również na gruncie dydaktycznym.
Konferencja odbyła się w dniu 17 maja 2018 roku Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Słowa powitalne do uczestników konferencji wygłosili: Rektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, ks. dr hab. Bogusław Milerski, prof. ChAT, Dziekan Wydziału Teologicznego, dr hab. Jerzy Ostapczuk, prof. ChAT, oraz Dziekan Wydziału Pedagogicznego, dr hab. Renata Nowakowska-Siuta prof. ChAT. Pani Dziekan poprowadziła również sesję pierwszą i wygłosiła na niej referat zatytułowany Realistyczne nurty wychowania. Wolfgang Ratke (1571-1635): narodziny dydaktyki jako sztuki nauczania.
Konferencję otworzył wykład ks. dra hab. B. Milerskiego –specjalisty w zakresie protestanckiej pedagogiki religii – Kształcenie do dojrzałości w pedagogii reformacyjnej. Prelegent wprowadził uczestników spotkania w podstawowe założenia wychowania ewangelickiego na przykładzie kształcenia do dojrzałości. Następnie ks. mgr Tomasz Pieczko (ChAT) w swoim wystąpieniu Kształtowanie człowieka Reformacji przedstawił czynniki formujące ewangelika-reformowanego, stawiając akcent na wychowaniu w duchu Reformacji helweckiej, które w odróżnieniu od edukacji wypływającej z Reformacji luterańskiej jest obecnie w Polsce obszarem słabo eksplorowanym badawczo.
Tematyka konferencji automatycznie narzuciła obecność bloku poświęconego postaci Jana Amosa Komeńskiego, którego twórczość na polu światowej, jak i polskiej pedagogiki jest szeroko zbadana
i rozpropagowana. Na sesję drugą konferencji, której moderatorem był prof. dr hab. Tadeusz Zieliński (ChAT), złożyły się więc trzy referaty poświęcone Komeńskiemu, naświetlające jego dorobek z różnych perspektyw badawczych. Ujęcie z zakresu historii wychowania zaprezentował dr hab. Adam Fijałkowski, prof. UW, w wystąpieniu zatytułowanym Ruch dydaktyczny i Komeński o potrzebie reformy szkół humanistycznych w XVII wieku. Następnie ks. dr Manfred Richter (Berlin) w swoim referacie Education – for which goals? Comenius’ answer: self command, ecumenism, world peace skoncentrował się na współczesnym odbiorcy i nakreślił walory, jakie ma dzisiaj myśl Komeńskiego. Natomiast w czasy PRL-u uczestników konferencji przeniósł referat historyka wychowania dra hab.Sławomira Sztobryna, prof. ATH w Bielsku-Białej, zatytułowany Wybrane wątki recepcji twórczości Jana Amosa Komeńskiego w PRL. Na uwagę zasługiwały również badania dotyczące problematyki właściwie wcześniej nieznanej, które przedstawili w swoich referatach prof. dr hab. Dariusz Chemperek (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej) oraz dr Kamila Szymańska (Muzeum Okręgowe w Lesznie). Pierwszy referent ukazał teatr szkolny jako medium edukacji, co oddał znakomicie tytuł jego wystąpienia: Leszczyński teatr szkolny braci czeskich i luteranów w połowie XVII w. jako medium edukacji. Natomiast dr K. Szymańska skoncentrowała się na szkolnictwie luterańskim w Lesznie, które rozwijało się w cieniu znanego i cenionego gimnazjum braci czeskich. Należy podkreślić, że w badaniach referentki obecny był także klasyczny motyw historii kobiet – edukacja dziewcząt.
Ostatnią sesję konferencji poprowadził, dr hab. Andrzej Ciążela, prof. APS. Jako pierwsza głos zabrała pani dr hab. Izabela Winiarska-Górska (Uniwersytet Warszawski), która przedstawiła swoje badania w referacie pt. Drukowane przekłady Pisma Świętego wobec potrzeb dydaktyki protestanckiej w XVI i XVII wieku – analiza pragmatyczna. Następnie mgr Agnieszka Teresa Tys (ChAT) w swoim wystąpieniu Szkolnictwo ewangelicko-reformowane w Małopolsce w XVI wieku zilustrowała jego zasadnicze cechy na przykładzie funkcjonowania szkoły w Pińczowie, odnosząc się również do słynnych badań Stanisława Kota na ten temat. Natomiast pani prof. dr hab. Urszula Augustyniak (Uniwersytet Warszawski) ujęła swoje badania w referacie Metody przygotowania  elit ewangelicko-reformowanych do życia publicznego w Wielkim Księstwie Litewskim XVII wieku. Jako ostatni wystąpił pomysłodawca konferencji dr hab. Rafał Marcin Leszczyński, prof. ChAT, który przedstawił niektóre wyniki swojego projektu badawczego realizowanego w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie w referacie Filozoficzne aspekty refleksji parenetyczno-wychowawczej w drugiej księdze „Żywota człowieka poczciwego” Mikołaja Reja. W swoim wystąpieniu dokonał on rewizji badań historyków wychowania z perspektywy teologii ewangelickiej i antycznej historii filozofii.
Konferencja potwierdziła, że tematyka szeroko pojętego wychowania nie jest jedynie przedmiotem badań prowadzonych przez pedagogów, ponieważ interesują się nią także historycy, literaturoznawcy czy teologowie, ma więc wymiar interdyscyplinarny. Problematyka szkolnictwa i wychowania ewangelickiego była w stanie połączyć reprezentantów różnych dyscyplin, dzięki czemu można było o wiele głębiej spenetrować ten zapomniany współcześnie obszar badawczy.

Agnieszka Teresa Tys